Türkiye'deki yapı stokunun % 50'si imara aykırı yapı olarak kabul edilerek, 15 Mayıs 2018 tarih ve 30425 sayılı Resmi Gazete yayınlanan "İmar Barışı" ile 03/05/1985 tarihinde yürürlüğe giren 3194 sayılı İmar Kanununa
aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
Geçici Madde 16 - Afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31/10/2018 tarihine kadar başvurulması, bu maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31/12/2018 tarihine kadar,kayıt bedelinin ödenmesi halinde "YAPI KAYIT BELGESİ" verilebilir.
Başvuruya konu yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu ve diğer hususlar Bakanlık tarafından hazırlanan "YAPI KAYIT SİSTEMİ"ne, yapı sahibinin beyanına göre kaydedilir.
Yapının bulunduğu arsanın, emlak vergi değeri ile yapının Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen yaklaşık maliyet bedelinin toplamı üzerinden konutlarda % 3, ticari kullanımlarda % 5 oranında alınacak kayıt bedeli,
başvuru sahibi tarafından, genel bütçe hesabına yatırılır.
Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren halk arasında İmar Affı diye söylenen, İmar Barışı düzenlemesinin ayrıntıları...
İMAR BARIŞI NEDİR ?
Mülkiyet ve imar sorunu olan, imar almadan yapılan yapılar veya imar alınmış ama daha sonra eklentiler yapılmış yapılar için getirilen barış planıdır. İmar barışı, vatandaşın yıllardır oturduğu yerlere meşruiyet kazandıracak bir düzenlemedir.
HANGİ YAPILAR İMAR BARIŞI KAPSAMINA GİRECEK?
31 Aralık 2017 tarihinden önce yapılmış ruhsatsız veya ruhsatlı ancak proje eklerine aykırı olan tüm yapıları kapsıyor.
Yapının depreme dayanıklılığı hususu malikin sorumluluğundadır.
Ancak C-15'in altı olarak tanımlanan depreme dayanıksız binalar kapsam dışı kalacak.
İMAR BARIŞININ VATANDAŞA NE YARARI OLACAK? İmar Barışı kapsamında ruhsatsız ve iskânsız yapılar kayıt altına alınarak, iskân verilecek. Su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilecek.
Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilecek.
İMAR BARIŞI İLE KAT MÜLKİYETİ ALINABİLİNECEK Mİ ?
Yapı ruhsatı alıp da yapı kullanma izin belgesi almamış veya yapı ruhsatı bulunmayan yapılarda, Yapı Kayıt Belgesi ile maliklerin tamamının muvafakatinin bulunması ve imar planlarında umumi hizmet alanlarına denk gelen alanların terk edilmesi halinde yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis edilebilir. Bu durumda konutlarda % 6, ticari kullanımlarda % 10 oranında kayıt bedeli alınır.
İMAR BARIŞI İÇİN NE ZAMAN, NEREYE BAŞVURULACAK ? İMAR BARIŞINDA SON BAŞVURU NEDİR?
İmar barışı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kuruluşlara başvurulabilecek. İmar barışı için son gün 31 Aralık 2018 olarak belirlenmiş olup, bu tarihe kadar başvuru yapılabilecek.
Yapılan tespit sonucunda, arsa emlak değeri ile yapı yaklaşık maliyeti toplamı üzerinden % 3 oranında kayıt bedeli alınacak.
100 metrekarelik bir ev için ödenecek tutar 2 bin 250 liradan başlayacak. Ancak, cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis işlemi için bedelin iki katı ödenecek.
İMAR BARIŞI SONRASI ALINACAK "YAPI KAYIT BELGESİ" NE ZAMANA KADAR GEÇERLİ OLACAK?
Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden yapılmasına veya Kentsel Dönüşüm uygulamasına kadar geçerlidir.
Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümleri uygulanacaktır.
BİNA, HAZİNE ARAZİSİ ÜZERİNDEYSE NE YAPILACAK ?
Binanın, Hazine’ye ait taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olması halinde,bu taşınmazlar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına tahsis edilecek. Yapı Kayıt Belgesi sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerinin talepleri üzerine, taşınmazlar Bakanlıkça rayiç bedel üzerinden doğrudan satılacak.
Bu durumda elde edilen gelirler bu maddenin ikinci fıkrasına göre genel bütçeye gelir kaydedilecek.
BİNA, BELEDİYE ARAZİSİ ÜZERİNDEYSE NE YAPILACAK?
Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların, belediyelere ait taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olması halinde, Yapı Kayıt Belgesi sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerinin talepleri üzerine bedeli ilgili belediyesine ödenmek koşuluyla taşınmazlar rayiç bedel üzerinden belediyelerce doğrudan satılır.
HANGİ YAPILAR, "YAPI KAYIT BELGESİ" ALAMAZLAR?
Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlarda bulunan yapılar ile Hazineye ait sosyal donatı için tahsisli araziler üzerinde bulunan yapılar bu madde hükümlerinden yararlandırılmaz.
DEPREME DAYANIKLI OLMAYAN BİNALARDA,"YAPI KAYIT BELGESİ" ALACAKLAR MI ? BURADA BİNALARIN ELEMESİ NASIL OLACAKTIR?
Mühendislik ve yapı denetim firmaları tarafından yapılan denetimde binanızın beton sınıfı eğer C-15 altındaysa imar affına dâhil olamayacaksınız.
Onların tamamen yıkılması söz konusu olacaktır.
YAPI KAYIT BELGESİ ALINMIŞ BİR DAİREYİ ALAN KİŞİ BANKADAN KONUT KREDİSİ ÇEKEBİLECEK Mİ ?
Bu belge, o yapıyı yasallaştırdığı için bankaların daire sahibine konut kredisi vermesi önünde bir engel kalmayacaktır.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus; mevcut binanın yürürlükteki imar mevzuatınla uyumlu olmasıdır.
YAPI KAYIT BELGESİ ALINMIŞ BİR DAİREYİ SATAN ALAN KİŞİ İLERİKİ YILLARDA MAĞDURİYET YAŞAR MI?
Yapı Kayıt Belgesi alınmış dairelerin satılması durumunda alıcı kişiler bankalardan kredi kullanabileceklerdir.
İmar barışının vatandaşı ilgilendiren en önemli kısmı da zaten budur.
Vatandaş, yıllardır ticari bir mal olarak kullanamadığı dairesini veya
dükkanını kredi sistemine sokabilecektir.
Bankalara gayrimenkullerini ipotek ettirerek,işletmelerine kredi alabileceklerdir.
Yapı Kayıt Belgesiyle ruhsatsız olarak çalıştıkları gayrimenkullerine
işletme ruhsatları alabileceklerdir.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus "Yapı Kayıt Belgesi" bir imar hakkı getirmemektedir.
Yapı Kayıt Belgesi alınmış bir binanın yenilenmesi durumunda,yürürlükteki imar durumu hükümleri uygulanacağı için,mevcut olan imar mevzuatı hükümlerine aykırı olan bağımsız birimler yeniden inşa edilemeyeceği için hak kayıpları olacaktır.
Bir örnekle ifade etmek gerekirse,yürürlükteki imar mevzuatına göre,
H:12.50m olarak yapılması gereken bir binada Bodrum katta 2 adet Daire, Zemin katta 2 adet Daire, 1.Normal Katta 2 adet Daire, 2. Normal Katta 2 adet Daire ve 3.Normal Katta 2 adet Daire olmak üzere,5 katta toplam 10 adet Daire yapılma hakkı vardır.
Eğer bu bina, mevcut imar mevzuatları dikkate alınmadan yerel idarecilerin gözlerinden kaçmış vaziyette Ruhsatsız veya ruhsatlı ve ruhsat eklerine aykırı olarak imar hakkı olmadığı halde 2 kat fazla kaçak kat yapılmış,10 Daire yerine 14 Dairelik bir bina yapılmış olsa dahi, İmar barışıyla çerçevesinde, geçmişte kaçak olarak adlandırılan bu bina, Her kat için alınan "Yapı Kayıt Belgesi"yle yasal hale getirilecektir.
İstenirse bu binaya kat mülkiyeti de kurulacaktır.
"Yapı Kayıt Belgesi" bir imar hakkı olmadığından, Yasal hale getirilen bu bina yıkıldığında mevcut imar mevzuatına göre yeniden yapılacağından,
kaçak katlardan "Yapı Kayıt Belgesi"ne itibar ederek,daire satın alan kişiler mağduriyet yaşayacaklardır.
Bu maddenin uygulamasını, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı müşterek yürüteceklerdir.
Mimar Süleyman Uluocak / İTO Meclis Üyesi / Mimarlık ve Mühendislik Komitesi Başkanı
Kaynak. İstanbul Times Haber Ajansı (İTHA)