Cumhuriyet- İstanbul’da deprem odaklı kentsel dönüşüm için 2003 yılında pilot bölge ilan edilen Zeytirburnu ilçesinin Sümer Mahallesi’nde yurttaşlar köşeye sıkışmış durumda. Neredeyse 10 yıldır süren dönüşüm projesinde yurttaşlar, KİPTAŞ’ın hem daha küçük hem de üzerine para ödeyerek kendilerini tekrar ev sahibi yapma teklifini zorunluluktan kabul etme noktasına geldiler. Çünkü yeni çıkan afet yasasına göre anlaşmaya varmazlarsa evleri istimlak edilecek.

2008 yılından beri mahalledeki dönüşüm dayatmasını yakından takip eden CHP Zeytinburnu Belediye Meclis üyesi İlkay Biber, yurttaşların yaşadığı mağduriyeti gazetemiz için analiz etti. Biber’in aktardığı bilgilere göre Sümer Mahallesi’nde dönüşüm yapılacak 24. Sokak, 25. Sokak ve Prof. Turan Güneş Caddesi ile çevrili alanda 1250 bağımsız birim bulunuyor.

Bu binaların 800-900’ü 80 metrekareye kadar olan küçük daireler. KİPTAŞ’ın projesinde yüzde 75 “Kat karşılığı anlaşma modeli” benimsendi. Yani vatandaşların payına düşecek evin büyüklüğü sahip oldukları evin metrekaresinden yüzde 25 daha az olacak. Bu hesap büyük çoğunluğu oluşturan küçük daire sahiplerini zorda bıraktı. 50 metrekare dairesi olan vatandaş resmen evsiz kaldı.

Çünkü yüzde 25’lik kesinti yapıldıktan sonra payına 37.5 metrekare daire düşüyor. Ancak projede bu büyüklükte ev yok. Dairelerin metrekare fiyatı 2 bin 500 lira. Yani en küçük daireye sahip olabilmek için vatandaşın 56 bin lira fark ödemesi gerekiyor.

Çoğu yurttaşın böyle bir farkı ödeyip ikinci kez ev sahibi olmaya maddi gücü yetmiyor. Dairenin alım satım işlemleri de vatandaşa yükleniyor. Bu da 10-15 bin liralık masraf demek.

Kim rantçı?

Ortalama 4 kişilik bir ailenin 1+1 evde yaşaması imkânsız. Farkını ödeyip 2+1 ev almak isteyenlere KİPTAŞ böyle bir uygulamalarının olmadığını söyleyip olumsuz yanıt veriyor. Önerisi ise “Evini satan komşun varsa al. Onunla birleştirir daha büyük bir ev veririz” oluyor. Aslında bu öneri ve mevcut uygulamalar çok ilginç bir durum oluşturuyor. KİPTAŞ, bir yandan komşunun evini al derken diğer yandan da 29 yıl kiracı olarak oturduğu evi satın alan yurttaşa “Sen burayı rant için almışsın. Metrekareden yüzde 25 değil, yüzde 40 kesinti yapacağız” diyor.

Sözleşme koşulları farklı

Anlaşmaya varamayanların evleri istimlak edileceği için yurttaşların bir kısmı dayatılan koşulları kabul etmek zorunda kalsalar da sonradan vazgeçti. Çünkü imza noktasına gelindiğinde vatandaşın üzerinde anlaşmaya vardığı daire yerine daha arka taraflardan daireler önerildi.

Esnaf da zorda

Dükkân sahipleri de bu dönüşüm sıkıntısından payına düşeni aldı. Bozkurt Perdeciler Çarşısı’ndaki Kurteks’e, dükkânların metrekaresi 5 bin liradan hesaplandığı için 1 milyon lira fark çıkarıldı. Hem de 6 ay içinde ödemeleri şart koşuldu. Dükkânın 3 hissedarından biri olan Sevgi Hamzaoğlu, yeni projede dükkânların bodrumda olduğunu, cephesinin bulunmadığını belirterek “Ellerinde kesin proje de yok. Verecekleri dükkân da işe yaramıyor. Bodrumda perdeci olur mu? Cephesi olmayan dükkâna kimse gelmez” diyor.
 
1 milyon lirayı ödemelerinin mümkün olmadığını, bu yüzden sözleşmeyi imzalamadıklarını dile getiren Hamzaoğlu, istimlakların başlaması halinde mahalle halkının ayaklanacağını söylüyor. Hamzaoğlu “Mahalle halkı olarak birbirimize kilitlendik. Sessizce bekliyoruz. Ayaklanırsak kimse sokağımıza giremez, evimizin önünden geçemez” diye konuşuyor. Cumhuriyet