Normal gebeliklerde gebeliğin ilk bulgusu, uterusun orta kısmında yer alan gebelik kesesinin görülmesidir. Böylece anne için risk taşıyan dış gebelik olasılığı ekarte edilmiş olur. Karından yapılan ultrasonografi ile bir embrionun 6-7 haftalıkken kalp atışları ve 8 haftalıkken de hareketleri görülebilir. Transvajinal yaklaşım ile bu ölçümler ortalama 6 gün daha öncedir. İlk aylarda oluşabilecek embrionun gelişmediği boş keseler, mol gebeliği dediğimiz anormal trofoblastik gelişimler, uterus ve overlere ait ve gebeliği etkileyebilecek patolojiler( myom, kist gibi) yine ilk aylarda yapılan ultrasonla saptanabilir.
CRL( crown rump lenght) yani embrionun baş popo uzunluğu ilk trimestirde bebeğin yaşını belirlemede en önemli kriterdir. 11-14 haftalar arasında fetusun (bebeğin) ense kalınlığı (NT) ve burun kemiği (NB) de değerlendirilir. NT 3 mm ‘nin altında olmalıdır. Aynı gün verilen kanda yapılan laboratuar incelemesi ile bebekte kromozom anomalileri yönünden yüksek risk olup olmadığı değerlendirilir. Ancak ikili test tanı koymak amaçlı değildir. Sadece riski belirler. Riskin düşük olması %100 anomali olmadığını göstermez. Ancak riskin yüksek olması durumunda ileri tetkikler yapılır.
Fetal ense kalınlığının arttığı durumlar, kromozom anomalileri (Trisomi 21-Down sendromu, Trisomi 18, Trisomi 13), kalp anomalileri, boşaltım sistemi anomalileri ve değişik genetik sendromlardır.
Ayrıca ilk 3 ayda ultrasonografi ile anensefali gibi beyin ve kafatası gelişiminin yetersiz olduğu sendromlar, ağır iskelet, sindirim sistemi ve idrar yolları anomalileri kesin olarak tanınabilmekte ve gebelik sonlandırılabilmektedir.Çoğul (ikiz-üçüz) gebeliklerde ikili test yapılmamaktadır. Ancak ense kalınlığı ölçümü yapılmalıdır.
15 ile 18 haftalar arasında üçlü test yapılır. Bu test ikiz gebelikler, ikili testi yaptırmayan gebeler ve ikili testi olup kadın doğum uzmanlarının gerekli gördüğü hallerde yapılmalıdır. Bu testte kanda Beta hCG, alfa fetoprotein ve estriol değerlerine bakılarak Trisomi 21 (Down sendromu), trisomi 18 ve nöral tüp defekti (omurga açıklığı) riski belirlenir. Bu esnada ultrasonografide fetal ölçümler yapılarak gebelik haftasının belirlenmesi gereklidir.
Doğumsal problemlerin tanınmasına yönelik yapılan detaylı ultrasonografiye ikinci düzey ultrasonografi denir. İkinci düzey ultrasonografinin gebeliğin 18-22 inci haftaları arasında yapılması en uygun zamandır .Bu haftalar bebeğin yapısal gelişimini büyük ölçüde tamamladığı ve en iyi görüntülenebildiği haftadır.
Kafatası, beyin, beyincik, yüz, omurga, kalp, göğüs ve karın boşluğu, iç organlar, kollar, eller, bacaklar ve ayaklar sırayla sistematik olarak değerlendirilir. Ancak ne yazık ki en gelişmiş makineler ve en iyi uzmanlarla dahi doğumsal problemlerin hepsini saptamak mümkün olmamaktadır. Optimal bir inceleme ile anomalilerin %65-70 ‘i ekarte edilebilmektedir.
Avrasya Hospital’den kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Şehruz SOYSAL
