14 Mayıs 1948'de İsrail Devleti bir oldu bittiyle ilan edildi. 2.Dünya savaşı ve toplama kamplarının yarattığı mağduriyet rüzgarıyla kamuoyu desteğini arkalarına almışlardı.

Önce İngiliz Birlikleri, Filistin bölgesinden çekildiklerini duyurdular. BM kararından sonra İsrail'i ilk tanıyan ülkeler ABD ve Sovyetler Birliği oldu. Birleşmiş Milletler'in İsrail'in kuruluşunu kabul ettiğini ilan etmesinden sadece 3 saat sonra Mısır ve Ürdün, Arap yerleşim bölgesinde böyle bir Yahudi devletinin 'kondurulmasına' izin vermeyeceklerini duyurarak İsrail'e savaş ilan ettiler.

O zamanın en büyük dünya devletleri olan ABD.Sovyetler Birliği,İngiltere ve Fransa başta olmak üzere Orta Doğuya İsrail’i bir çıban gibi yerleştirmeyi menfaatlerine uygun bulan devletler. İşte tam bu sıralarda gözlerini Türkiye'ye çevirdi.

Türkiye'nin takınacağı tavır önemliydi. Ama ilginç bir fısıltı haberi, İsrail'in ve ona destek veren Sovyetler Birliği dahil güçlü ülkelerin canını sıkmaya yetmişti. Türkiye'den bir girişimci Mısır ve diğer Arap ülkelerine yüklü miktarda silah anlaşması yapıyordu.

Kimdi peki bu gözü kara müteşebbis kimdi? Enver Paşa'nın kardeşi Nuri (Kıllıgil) Paşa. 1.Dünya savaşı sırasında 'Azerbaycan fatihi' olarak ünlenen Nuri Paşa önce Zeytinburnu'nda metal ev eşyası imal eden bir fabrika açmış sonra da bunu silah fabrikasına dönüştürmüştü. Bir yıl sonra fabrikayı Sütlüce'ye taşımıştı.

Nuri Paşa Araplardan ön talep almıştı. Ama BM, Suriye ve Mısır'a silah satışını yasaklamıştı. (BM'nin, İsrail ve güçlü devletlerin genel çıkarlarına dokunan tek kararı var mıdır acaba? Ben baktım ama göremedim)

SÜTLÜCE'DEKİ PATLAMADA 27 İŞÇİ YANDI

Ancak paşa kararlıydı. Araplara silah satacaktı. Hem İslam alemiyle olan yakınlığı, duygusal bağı da bu kararında etkili oldu.

Parça parça silah top ve mühimmat sevkıyatları başladı. Ama asıl büyük parti mal satış için Nuri Paşa Mısır'a gitti. Teknisyenleriyle beraber 1 Mart günü Türkiye'ye döndü. Aldıkları sipariş epey yüklüydü.

Akşam saatlerinde Sütlüce'de korkunç bir patlama duyuldu. O günün tanıklarının anlattıklarına göre bu İstanbul'un her yerinden duyulan bir patlamaydı. Yarım saat sonra bir büyük patlama daha oldu. Bu arada fabrikada büyük bir yangın da çıkmıştı.

Ve asıl önemlisi yangın baruthaneye sıçramıştı. Patlamalar ardı ardına geldi. Yangın ertesi gün söndürüldüğünde fabrikada çalışan 27 kişinin yanarak hayatını kaybettiği anlaşıldı.

Ölenler arasında fabrikanın sahibi Nuri Paşa da vardı. Kimsenin cesedine ulaşılamadı. Hepsinin bedeni kavrulmuştu.

Nuri Paşa sembolik olarak boş bir tabutla defnedildi.

Peki patlama sabotaj mıydı? Başbakan Şemsettin Günaltay'ın talimatıyla araştırma komisyonu kuruldu. Komisyonun başına İçişleri Bakanı Emin Erişirgil getirildi. Ancak soruşturma bir türlü ilerlemiyordu.

Kirli dedikodular da yayılmadı değil. Güya patlama olduğu gün fabrikada çalışan Yahudi işçiler işe gitmemişti. Fabrikada gerçekten Yahudi işçi çalışıyor muydu, bilmiyoruz. Ama ölenler arasında Yahudi yoktu. Bu neyi ifade eder. Elbette hiçbir şeyi.

Ama bakınız sonra neler oldu.

VE TÜRKİYE İSRAİL'İ TANIYOR

Nuri (Kıllıgil) Paşa Kimdir ?

Nuri Paşa 1881 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Büyük Atatürk’le aynı yıl doğmuş olması güzel bir tesadüftür diye düşünüyorum. Kendisi İttihat ve Terakki Cemiyetinin kurucusu olan ve Osmanlı tarihinde büyük etkileri bulunan Enver Paşa’nın üvey kardeşidir.

Osmanlı Devleti, 1.dünya savaşında dört yıl boyunca yedi cephede dönemin en
güçlü devletleriyle savaşmak zorunda kalmıştır. Her tarafta bir cephe açılmışken o tarihte Azerbaycan’ın durumu da farklı değildir. Azerbaycan’ın her alandaki ilerlemesi kasten engellenmektedir. 1918 yılında Azerbaycan işgal edilir. Bir çok şehri ele geçirilir. Düşman işgalcilerin Şaumyan’ın idare ettiği hareketi, tümüyle halka yönelir ve Bakü’de Türklere karşı 18 mart – l Nisan 1918 tarihleri arasında büyük boyutlara ulaşan katliamlar yapılır. Bu zaman zarfında 12000 Azeri Türkü şehit edilir. Halkın yarısı da şehri terk etmek zorunda kalır.

Bu haberler İstanbul’a ulaştığında Enver Paşa kardeşi Nuri Paşa’yı Kafkas İslam Ordusunu kurmak amacıyla Azerbaycan’a gönderir. Azerbaycan’ın tek umudu Türk ordusudur ve ordu Azerbaycan’a geldiğinde halk bayram eder yollara dökülür.25 Mayıs 1918 tarihinde Gence’ye gelen Nuri Paşa burada çalışmalarına başlar. Ordu hazırlıklarını tamamladıktan sonra Nuri Paşa komutasındaki birlikler, işgalcilerin eline geçen Salyan-Ağsu- Kürdemir ve Şamahı’yı geri alır. Bakü hala düşmanın işgali altındadır. Rus ve Ermenilerin müşterek zülmu altında kalan Bakü’yü ilk kurtarma harekatı başarılı olmaz. Halk çok çaresizdir ve Nuri Paşa’ya şu mektubu yollarlar:

“Ey Türk askeri. Eğer sen Bakü’yü alamazsan, Bakü’de senin için hazırlanan sofralar konaksız kalacak, senin için kesilen kurbanlar düşmana kalacak. Eğer sen bu şehri alamazsan, Müslüman gelinlerin duvaklarını düşman yırtacak,senin muzaffer olman için kalkan elleri zalimler kesecek”. Buna benzer ifadelerle halkın içinde bulunduğu durum anlatılmağa çalışılır.

İkinci Bakü hücumunda düşman birlikleri Türk ordusunun hücumlarıyla etkisiz hale getirilir, düşman bozguna uğratılır ve şehir işgalcilerin elinden kurtarılır. Halk, Nuri ve Halil Paşaları kurtarıcı sıfatıyla karşılar. Onların sayesinde Azerbaycan’ın başkenti hürriyetine kavuşmuş olur.

Hatta bu günün kurban bayramına denk gelmesi gibi bir güzellik, onların çifte bayram yapmasına vesile olur.
Türk ordusu bütün bu cephelerde yaptığı çarpışmalarda yüzlerce şehit vermiştir. Bu cephelerden biriside Şamahı’dır.

Rus ve Ermeni işgalciler yetmezmiş, onların mezalimi azmış gibi, Türk ordusunun önünü kesmek için İngilizler de küçük bir birliklerini Bakü’ye yollayarak Kafkas İslam Ordusunun önünü kesmeğe uğraşmışlarsa da Nuri Paşa’nın kuvvetleri tarafından bunlar da hezimete uğratılmışlar ve sinsi planlarını gerçekleştirme imkanı bulamamışlardır. 15 eylül 1918 tarihinde Bakü düşman işgalinden kurtarıldıktan sonra bir kısım asker Dağıstan’a geçmiş ve burayı da düşmanın elinden alarak Osmanlı Devleti sınırlarına katmıştır.

Şamahı’da bulunan şehit mezarı Azeri Türklerinin hürmet ve ilgisi ile bakımında olmuştur daima. Bu yüzden nice yıllar Ruslar çeşitli baskı yapmışlarsa da bu mezarlara olan ilgi ve dikkat asla kaybolmamıştır. Azerbaycan’ın yetiştirdiği en büyük şair Bahtiyar Vahapzade Tenha Mezar adlı şiirinden birkaç mısraı bu mezar taşına kazdırmış ve gelen geçenin görebileceği bir yere astırmıştır. Yolculara hitap eden şiir şöyledir:

Nuri Paşa cumhuriyet döneminde Killigil soyadını alır. Savaştan sonra Almanya’da yaşamaya devam eder. O da kardeşi Enver Paşa gibi Almanlara sıcak bir yakınlık duyar ve bunu milli hislerinin kuvvetiyle manalandırır.

1938 yılında Türkiye’ye dönen Nuri Paşa kurduğu fabrikada tabanca ve sair askeri teçhizat üretimi yapar. İkinci dünya savaşı sırasında da yine aynı Turancılık düşüncesine sadık kalarak Alman’larla yakın ilişki kurar.

Nuri Killigil tarafından sınırlı sayıda 9 mm çapında yarı otomatik tabanca üretmiştir. Zamanının ötesinde bir tasarıma sahiptir. Mükemmel durumda saklanmış bir örneği İstanbul Harbiye Askeri Müzesi'nde bulunabilir. Mirasçısı tarafından müzeye bağışlanmış ve özel kutusunda ilk günkü gibi saklanmaktadır. Yedek şarjörü ve harbisi ile beraber görülebilir.

Bakü fatihi Nuri Paşa 1949 yılında sebebi henüz belirlenemeyen ve kendi fabrikasında meydana gelen bir patlamada hayata gözlerini yumar. MOSSAD’ın suikastine kurban gittiğini iddia edenler vardır.

Günümüzün büyük Azeri şairi Neriman Hasanzade’nin Nuri Paşa için yazdığı o muhteşem şiirden birkaç mısra ekleyerek ve işgal sonrası aziz komutanın söylediği sözleri naklederek onu rahmetle anıp satırlarıma son vermek istiyorum.